ต้นประยงค์ เป็นพืชที่นิยมนำมาจัดสวน ดอกหอมไกล โตช้า และต้นสูง ทั้งนี้ก็ไม่ควรปลูกใกล้บ้าน
เพราะหลายสาเหตุด้วยกัน ดอกมีกลิ่นหอมละมุนและเป็นเอกลักษณ์ ซึ่งมีหลายชื่อเรียก แตกต่างกันออกไปตามท้องถิ่น เช่น ขะยง, ขะยม, ประยงค์ใบใหญ่, พะยงค์, ยม, หอมไกล, Chinese Perfume Plant, Chinese Rice Flower หรือ Mock Lemon
ต้นประยงค์ มีชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Aglaia odorata Lour. อยู่ในวงศ์ MELIACEAE จัดเป็นพืชนาดใหญ่ ที่มีความสูงประมาณ 4-5 เมตร แต่ก็สามารถโตได้ถึง 6 เมตร ลักษณะการเติบโต จะช้ากว่าไม้ชนิดอื่น อายุยืน แต่มีข้อเสียหลายอย่าง
และเพราะเป็นต้นไม้ที่มี กลิ่นหอมเย็น ส่งกลิ่นไปได้ไกล หากได้สัมผัสกับกลิ่นแล้ว จะลืมกันไม่ลง ไม้ชนิดนี้ จะออกดอกในช่วงปลายฝน ต้นหาว ตั้งแต่เดือนสิงหาคม ไปจนถึงเดือนธันวาคม ไม่แปลกที่ช่วงหน้าหนาวอากาศเย็น ๆ จะได้กลิ่นหอมอ่อนจากที่ไกล ๆ
ต้นไม้ชนิดนี้ จะชอบดินร่วนปนทราย ที่มีการระบายน้ำได้ดี เพราะรากจะจับยึดเหนี่ยวไปได้ไกล แต่ไม่ทำลายบ้าน เติบโตช้า ชอบแสงแดดเพียงรำไร หรือแค่ครึ่งวัน ก็อยู่ได้ แถมยังทนแล้งได้ดี และด้วยความที่ ดูแลง่ายนี่เอง จึงได้เป็นหนึ่งในไม้จัดสวนที่หลายคน ต้องการ
ต้นประยงค์ ข้อมูลทั่วไป
ชอบแดด สำหรับพืชชนิดนี้ มีใบหนา และลำต้นสูง อีกทั้งยังโตช้า จึงเป็นไม้ที่ชอบแดดจัดมาก ๆ การปลูกในกระถาง จึงต้องวางไว้ในที่มีแสงแดดส่องถึงตลอดวัน หรือครึ่งวันจะดีที่สุด หากปลูกไว้ในกระถางและมีการเติบโตมากกว่า 2 เมตรขึ้นไป ควรนำไปลงดินจะดีที่สุด เพื่อการเติบโตที่ดีกว่า แต่หากให้อยู่ในกระถาง จะไม่ค่อยโต ลำต้นใหญ่ ควรหมั่นตัดแต่งกิ่งบ่อย ๆ
การขยายพันธุ์ การขยายพันธุ์ส่วนใหญ่จะเป็น การตอนกิ่ง และการปักชำ แต่ก็มีบ่อยที่เป็นแบบ การเพาะเมล็ด แต่วิธีที่นิยมกันมาก คือการตอนและการปักชำกิ่ง เพราะทั้งสองวิธีนี้ จะช่วยให้ได้ต้นพันธุ์ที่ไม่สูงมาก แต่ออกดอกเร็วหลังปลูกไม่นาน ซึ่งการตอนกิ่ง ควรทำในช่วงฤดูฝน เนื่องจากสภาพอากาศในฤดูดังกล่าว จะไม่ร้อนมาก มีน้ำฝนคอยให้ความชุ่มชื้นตามธรรมชาติ ทำให้ติดรากได้เร็ว และหากปลูกลงดิน จะทำให้อัตราการรอดตายสูง
ควรปลูกทิศไหน? ข้อแนะนำในการปลูก ควรปลูกในทิศไหนนั้น เป็นคำถามที่หลายคนสงสัยกันมาก สำหรับพืชชนิดนี้ มีดอกหอมอ่อน ๆ กลิ่นไม่แรงมาก ดังนั้น การปลูกควรอยู่ในทิศตะวันออกเฉียงเหนือ หรือทิศตะวันตกเฉียงใต้ จะดีที่สุด เพราะทั้งสองทิศนี้ กระแสลมจะพัดตลอดทั้งปี เมื่อปลูกในทิศดังกล่าว จะได้กลิ่นหอมตลอด
ต้นประยงค์ นั้น เป็นไม้ที่มีกิ่งมาก ใบดกทำให้เป็นทรงพุ่มหนาทึบ ลำต้นสูง อาจจะสูงได้มากกว่า 6 เมตร มีกิ่งแขนงในบริเวณต่ำ ประมาณ 1 เมตร ผิวลำต้นไม่เรียบ และกิ่งก็เป็นไม้เนื้ออ่อน เปราะหักง่าย และโตช้า ดังนั้น การปลูกไว้ใกล้ตัวบ้าน อาจเกิดอันตรายจากกิ่งที่เปราะบาง และหักง่าย เพราะฉะนั้นแล้ว ต้นประยงค์ (รวมไปถึง หูกระจง และต้นไม้ใหญ่อื่น ๆ) จึงควรปลูกให้ห่างจากตัวบ้าน จะดีที่สุด
